e-learning

Ο γραμματισμός, όπως αναδύθηκε από τους New London Group (Gee, 2000; Street, 1995) αναφέρεται στην ικανότητα χρήσης της γλώσσας, ως σημειωτικού πόρου, που επιτρέπει τη συμμετοχή σε κοινωνικές πρακτικές σε διάφορα πλαίσια ζωής και βοηθά στην επίτευξη των επικοινωνιακών σκοπών και στόχων σε αυτά τα πλαίσια. Ο πληθυντικός αριθμός της έννοιας παραπέμπει στη χρήση διαφορετικών γλωσσικών κωδικών, σε διαφορετικά πλαίσια και για ποικίλους σκοπούς, καθώς και σε τύπους σημειωτικών πόρων (π.χ. λεκτικοί και μη λεκτικοί), τρόπων (π.χ. προφορικός και γραπτός) και ψηφιακών μέσων (Troyan, Herazo & Ryshina-Pankova, 2022). Ο όρος πολυγραμματισμοί (Cope and Kalantzis, 2015, 2020, 2022) περικλείει και άλλες μορφές γραμματισμών όπως ψηφιακό, επιστημονικό (scientific literacy), λειτουργικό, κοινωνικό κριτικό γραμματισμό κ.ά. Οι πολυγραμματισμοί είναι ρητοί και περιεκτικοί από το σχεδιασμό τους και επιτρέπουν στους μαθητές να μεταφέρουν γνώσεις από το καθημερινό περιβάλλον στο επίσημο εκπαιδευτικό περιβάλλον για να παράξουν νέα κειμενικά είδη και νέα γνώση ως κριτικά στοχαστικοί παραγωγοί και όχι ως καταναλωτές γνώσης (Katsampoxaki-Hodgetts, 2023). Ερευνητές στον τομέα της εκπαίδευσης για τον επιστημονικό γραμματισμό (Hodson, 2003; Roth & Lee, 2004) υποστηρίζουν ότι το σχέδιο ανάπτυξης επιστημονικά εγγράμματων μαθητών, δεν εστιάζει στην αυτόνομη δράση και δεν περιλαμβάνει (αποκλειστικά) την προετοιμασία τους για αντιμετώπιση προκλήσεων κοινωνικής, οικονομικής, περιβαλλοντικής και ηθικής σημασίας στο σύγχρονο ψηφιακό κόσμο. Οι μελετητές προτείνουν μια πιο συμπεριληπτική προσέγγιση με τον κύριο στόχο οι μαθητές να εξοπλιστούν με τη δυνατότητα (και το καθήκον) να αναλαμβάνουν υπεύθυνες και αποτελεσματικές δράσεις για την επίλυση αυθεντικών προβλημάτων που συνάδουν με τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών.

Το πρόγραμμα είναι σημαντικό γιατί οι καινοτόμες διδακτικές προσεγγίσεις και τεχνικές πολυγραμματισμών (π.χ. συμπεριληπτική μάθηση, διαφοροποιημένη μάθηση, διερευνητική μάθηση, ομαδο-συνεργατική ή συλλογικά αναστοχαστική μάθηση) υποστηρίζουν τους νέους ακαδημαϊκούς ψηφιακούς γραμματισμούς για τους μαθητές μέσα από μη γραμμικές διδακτικές ακολουθίες και στοχευμένες επιλογές των εκπαιδευτικών (Cope and Kalantzis, 2022). Παράλληλα, με την έλευση της τεχνητής νοημοσύνης και την επίδρασή της στο διαρκώς μεταβαλλόμενο ψηφιακό ακαδημαϊκό περιβάλλον, οι μαθητές οφείλουν να μετακινηθούν από τη μάθηση ως παθητικοί “καταναλωτές” σε κριτικά σκεπτόμενα δρώντα υποκείμενα αξιολόγησης και δημιουργίας νέου (ψηφιακού κατά βάση) περιεχομένου. 

Οι Prain και Waldrip δηλώνουν ότι η εκμάθηση του τρόπου ενσωμάτωσης των πολυτροπικών γραμματισμών στις Φυσικές επιστήμες θεωρείται πλέον “ως σημαντικό εργαλείο για τη δημιουργία νοήματος και την παραγωγή νέας γνώσης” (2010, σ. 1). Σε αυτό το πλαίσιο είναι ζωτικής σημασίας δεξιότητες που προωθούν τη αυτοδύναμη μαθητική δράση (student agency) με τους μαθητές ως παραγωγούς αυθεντικών προϊόντων/τεκμηρίων γνώσης, μέσα σε ένα αναστοχαστικό πλαίσιο (Cope & Kalantzis, 2019).

Η Ακαδημαϊκά Υπεύθυνη του προγράμματος διατελεί μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με αντικείμενο έρευνας «Πολυγραμματισμοί και Πολυτροπικότητα στην Εκπαίδευση». Έχει ήδη υποβάλει προς δημοσίευση συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση με επίκεντρο τους πολυγραμματισμούς στη σχολική εκπαίδευση. Η διδακτορική διατριβή της ερευνήτριας (2023) έχει θέμα "Ψηφιακές καινοτομίες σε ψηφιακά άρθρα Χημείας: προοπτικές για την διδακτική κειμενικών ειδών και των νέων ακαδημαϊκών και ψηφιακών γραμματισμών” στο Πανεπιστήμιο της Σαραγόσα, Ισπανία. Στη διδακτορική της διατριβή η ερευνήτρια αξιοποίησε ερευνητικές μεθόδους και τεχνικές ποιοτικής έρευνας και αναστοχασμού και ενέπλεξε μαθητές στην παραγωγή αυθεντικών προϊόντων γνώσης, προκειμένου να συλλέξει τις απόψεις και τις αντιλήψεις τους σχετικά με τις βασικές δεξιότητες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν κατά την παραγωγή αυτών των προϊόντων. Από την ανάλυση των αντιλήψεων των μαθητών προέκυψαν σημαντικές διδακτικές προεκτάσεις για το πώς οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ανάλυση των κειμενικών ειδών Φυσικών επιστημών για να ενσωματώσουν την ανάπτυξη του ακαδημαϊκού και ψηφιακού γραμματισμού στο πρόγραμμα σπουδών, στο σχεδιασμό του υλικού και στο σχεδιασμό του μαθήματος. Κατά τη διάρκεια της διδακτορικής της διατριβής, η ερευνήτρια δημοσίευσε εργασία για τις διδακτικές επιπτώσεις της ερευνητικής της προσέγγισης με βάση αυθεντικά τεχνουργήματα γνώσης των μαθητών και προβληματισμούς σχετικά με τις βασικές συνθετικές δεξιότητες και τις προκλήσεις (Katsampoxaki-Hodgetts, 2022) που προκαλούνται σε ψηφιακά και πολυτροπικά είδη. Το 2023, η ερευνήτρια δημοσίευσε δύο εργασίες σχετικά με τον επανασχεδιασμό και την επικοινωνία διαφόρων κειμενικών ειδών (πχ. σημειωτική μετατροπή κειμένων σε εικόνες). Παράλληλα, η ερευνήτρια διδάσκει ένα μάθημα σε φοιτητές-εκπαιδευτικούς (preservice science teachers) για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με τίτλο "Διδακτικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη πολυγραμματισμών και πολυτροπικότητας στις Φυσικές Επιστήμες”, στο πλαίσιο απόκτησης Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Η ακαδημαϊκά υπεύθυνη του προγράμματος έχει επιμεληθεί τη δομή και τα περιεχόμενα του προγράμματος σπουδών με απόλυτη πληρότητα, ενσωματώνοντας σύγχρονες θεωρητικές και πρακτικές προσεγγίσεις στη διδασκαλία και μάθηση με βάση το ήδη δημοσιευμένο έργο της. Η επιστημονική της συνεισφορά αποδεικνύεται από τη δημοσίευση του βιβλίου Katsampoxaki-Hodgetts, K., Cope, B. & Kalantzis, M. (2024). Διδακτική για την καλλιέργεια γραμματισμών και πολυτροπικότητας: Αναστοχαστική και μετασχηματιστική παιδαγωγική στην ψηφιακή εποχή (Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Δίσιγμα), το οποίο συντάχθηκε σε συνεργασία με διεθνώς αναγνωρισμένους θεωρητικούς στο πεδίο. Το έργο αυτό αντικατοπτρίζει το εύρος και την πολυπλοκότητα των πολυγραμματισμών, ενώ προτείνει μεθοδολογίες για τη μετασχηματιστική εκπαίδευση στη σημερινή ψηφιακή πραγματικότητα για την ενίσχυση των παιδαγωγικών πρακτικών στην εκπαίδευση.